Dokters ontdekken normale man zonder hersenen

Begin deze eeuw werd een 44-jarige man opgenomen in het ziekenhuis in Marseille, Frankrijk. Hij had last van een zwak linkerbeen. Hij en de dokters zochten naar de oorzaak. Wat ze bij een hersenscan tegenkwamen verbijsterde iedereen, zijn hoofd had bijna geen hersenen. Waar normaal de hersenen zitten had hij een zak met vloeistof. Het bleek een man zonder hersenen.

Normaal circuleert vloeistof continu door de hersenen en wordt het afgevoerd door de bloedsomloop. Maar bij deze man was de afvoer kapot, waardoor vocht zich ophoopte in zijn schedel. Hierdoor waren zijn hersenen in een smal laagje rond de buitenkant van de vloeistof geperst, melden de artsen vandaag.

Artsen verbijsterd

"We waren stomverbaasd toen we voor het eerst naar de CT-scan keken", zegt Lionel Feuillet, een neuroloog aan de Mediterranean University, Marseille. "De hersenen waren heel, veel kleiner dan normaal." Latere tests toonden aan dat de man een IQ van 75 had. Dat  aan de onderkant van het 'normale bereik'. Dus beter dan geestelijk gehandicapten of mensen met het downsyndroom. Ter illustratie 75 IQ-punten is ongeveer hetzelfde als Bonnie St.-Claire, Kelly van der Veer, Tatjana Simic, Regilio Tuur, Willy van de Kerkhof, Irene van der Laar...

De patiënt zonder hersenen was een getrouwde vader met twee kinderen en een prima baan als ambtenaar. Zijn problemen met zijn linkerbeen waren een neurologisch symptoom van zijn hersenaandoening, zegt, dokter Feuillet.

Water bij de hersenen

De aandoening die wordt veroorzaakt door een ophoping van vocht in de hersenventrikels en dat komt relatief vaak voor. Ongeveer een op de 1000 mensen heeft het. Het komt het meest voor bij kinderen, maar kan ook volwassenen treffen.

Om de opgesloten vloeistof vrij te maken, brengen artsen een buis in, een 'shunt' genaamd, zodat deze in de bloedbaan en het centrale zenuwstelsel kan wegvloeien. Met deze behandeling leiden de meeste patiënten een redelijk normaal leven. Maar neurologische problemen en andere complicaties, zoals herseninfectie en problemen met betrekking tot de shunt, zijn niet ongewoon. Zonder behandeling is deze aandoening dodelijk.

Waterhoofd

Waarschijnlijk had de man in dit geval vanaf zijn geboorte een waterhoofd, zegt Feuillet. Uit zijn medische gegevens blijkt dat hij op de leeftijd van 6 maanden en op 14-jarige leeftijd werd behandeld met een shunt. Maar zonder verdere neurologische problemen bleef de omvang van zijn toestand tientallen jaren onopgemerkt.

Het feit dat zijn medisch dossier een normale neurologische ontwikkeling laat zien, is opmerkelijk, zegt Feuillet. "Dit geval is uniek voor zover wij weten. We zijn nog nooit eerder zo'n ernstige hydrocephalus tegengekomen."

Veel andere medische aandoeningen leiden tot hersenkrimp, waaronder hersenatrofie door de ziekte van Alzheimer, legt Feuillet uit. "Maar in deze gevallen worden mentale vermogens meestal aangetast." Mensen met microcefalie – een aandoening waarbij het hoofd en de hersenen kleiner zijn (maar de structuur van de hersenen is normaal) – kunnen bijvoorbeeld last hebben van hersenverlamming, epilepsie, verminderd gezichtsvermogen en gehoor en autisme.

Gelukkig is deze patiënt volledig hersteld na zijn behandeling, meldt Feuillet. Hoewel een volgende scan geen verandering in zijn hersengrootte liet zien.

Wetenschap zit er naast bij man zonder hersenen

Zonder hersenen geen bewegingen, geen geheugen en geen emoties, maar de man leidt een normaal leven terwijl hij maar 10% van zijn hersenen heeft. Dat staat zo haaks op alles wat wetenschappers dachten te weten dat nieuw onderzoek nodig is. Want hun kennis van de werking van het brein en bewustzijn staat ter discussie.

Hieronder zijn hersenscans, waar het zwart is in de schedel zit vloeistof: